Waarom wordt ZTP (Zeebrugge Trading Point) de prijsreferentie voor aardgas in België?
Bent u aankoper van energie voor uw bedrijf in België en hebt u vragen over de referenties die gebruikt worden bij prijsoffertes en facturatie van aardgas?
Sinds het begin van de jaren 2020 is er toegenomen volatiliteit op de energiemarkten. In deze context is het van cruciaal belang dat bedrijven de prijsmechanismen voor energie in het algemeen en aardgas in het bijzonder begrijpen.
In België worden twee belangrijke indexen gebruikt om de prijzen van aardgasleveringscontracten vast te leggen: ZTP (Zeebrugge Trading Point) en TTF (Title Transfer Facility). In dit artikel vindt u de werking, hun voordelen en enkele aandachtspunten.
TTF
TTF (Title Transfer Facility) is een virtueel uitwisselingspunt voor aardgas. De prijzen worden bepaald door transacties op de Nederlandse markt: bij contracten gaat het om een fysieke levering door de overdracht van aardgasrechten aan het virtuele handelspunt van de Title Transfer Facility (TTF), geëxploiteerd door Gasunie Transport Services (GTS).
Jarenlang was TTF de referentie-index voor de prijs van Belgisch aardgas. Deze historische referentie van TTF dateert uit de tijd dat Nederland ‘arm’ aardgas (gelinkt aan de calorische verbrandingswaarde) produceerde op een gasveld in de provincie Groningen en dat naar België exporteerde. Nederland heeft inmiddels besloten deze export te stoppen. Aardbevingen van geringe omvang maar dicht bij het oppervlak – als gevolg van vacuümzakken gevormd tijdens de gaswinning – hebben veel schade aangericht.
In België is het “arme” gas uit Nederland daarom volledig vervangen door “rijk” gas (gas dat meer energie bevat voor hetzelfde volume) dat fysiek grotendeels via de terminal in Zeebrugge het land binnenkomt.
ZTP
ZTP (Zeebrugge Trading Point) is een prijsindex gebaseerd op aardgastransacties uitgevoerd in België. Dit is een fysieke referentie-index voor de aardgasprijzen op de Belgische markt. ZTP wordt geleidelijk aan de benchmark en biedt een alternatief voor TTF, dat vooral een financiële/virtuele markt is geworden.
In oktober 2023 heeft Fluxys 2 gashandelsdiensten (ZTP Physical - voorheen gedefinieerd als “HUB” - en ZTP Notioneel) samengevoegd in één enkele Belgische referentieprijs: “ZTP Trading Service”. Alle handelsvolumes in de Belux-marktzone zijn gegroepeerd in één enkel handelspunt (ook wel hub genoemd, de plaats waar aardgas in bulk wordt gekocht en verkocht door de marktspelers volgens een prijsparameter) (referentie: gezamenlijk persbericht gepubliceerd door CREG en Fluxys in juli 2023 - PR20230713NL). Het prijsinformatiebureau ICIS* ondersteunt de markt.
Waarom de voorkeur geven aan ZTP?
ZTP is gebaseerd op een fysieke ‘hub’ waarlangs België wordt voorzien van ‘rijk’ gas, het enige type aardgas dat in ons land nog wordt gebruikt. De index geniet een groeiende populariteit.
ENGIE heeft ervoor gekozen om een groter percentage aardgas aan te kopen op basis van de ZTP-index, omdat dit gebaseerd is op een fysieke 'hub' en het risico op afwijking met de virtuele/financiële TTF wordt beperkt.
Toch zien we dat TTF nog steeds vaak als historische referentie wordt gebruikt. De prijzen worden transparant gepubliceerd op de website van ICE Endex*. ZTP-gegevens worden gepubliceerd door ICIS* en zijn alleen toegankelijk voor licentiehouders. Sommige ZTP-prijsreferenties zijn ook gratis toegankelijk op EEX*.
Welke prijsverschillen zien we tussen ZTP en TTF?
ZTP- en TTF-referenties evolueren in het algemeen in vergelijkbare prijszones. Zij zijn ook onderhevig aan dezelfde schommelingen.
We merken echter op dat ZTP structureel profiteert van de uitstekende situatie van de terminal van Zeebrugge die fysiek goed gevuld is!
- Het heeft de grootste onderwatergasleiding ter wereld met Noorwegen, de belangrijkste gasleverancier van Europa.
- Het is via de Interconnector rechtstreeks verbonden met het Verenigd Koninkrijk, de grootste gasmarkt van Europa. Zeebrugge heeft zo toegang tot een markt die goed voorzien is van LNG en Noordzeegas.
- Groot-Brittannië heeft een beperkte opslagcapaciteit. Wanneer er veel hernieuwbare energieproductie is, moet het het overtollige LNG-aanbod kwijtraken, wat het alleen via de Interconnector kan doen, door het gas naar... Zeebrugge te duwen.
- Het is een van de grootste LNG-terminals in Europa en ontvangt gas uit de hele wereld, waaronder een sterke aanvoer uit de Verenigde Staten.
- Nabijheid: als lokale index weerspiegelt hij beter de specifieke omstandigheden van de Belgische markt.
Interessante informatie: het blijkt dat tijdens perioden van energiecrises, zoals in 2022, de ZTP-prijzen gunstiger waren dan hun TTF-equivalenten!
Het verschil is soms enkele tientallen euro/MWh. Dankzij de goede verbindingen van het Belgische netwerk met alle bronnen voor de Noordwest-Europese markt lag de ZTP-index gemiddeld 14% lager dan de Nederlandse TTF-index (zoals blijkt uit het gezamenlijke persbericht van Fluxys en de CREG in juli 2023 (PR20230713NL).
Deze delta is ook zichtbaar in onderstaande grafieken:
ZTP wordt daarom steeds meer gezien als een interessante prijsreferentie voor de gasmarkt in België, ook al wordt TTF historisch gezien nog steeds gebruikt.
De twee referenties evolueren op volledig vergelijkbare niveaus. Tijdens crises zoals die van 2022, hebben we ook gemerkt dat de ZTP beter bestand is tegen prijsstijgingen.