“De werfkraan raakte de kabel en er volgden vier explosies”

Het gebeurt elke dag in België wellicht honderd keer: arbeiders die een werfkraan opstellen om werken te beginnen aan een woning of bedrijfspand. Hierbij moet de nodige aandacht moet worden besteed aan enkele basisregels rond elektriciteit en veiligheid om ongevallen te vermijden.

Rule number one: risico’s inschatten en afstand houden

Afstand houden tot de hoogspanningskabel. Het klinkt simpel, maar dat is het in werkelijkheid niet altijd voor bouwondernemingen. Door de aanleg van voortuinen of niveauverschillen is het soms moeilijk om de kraan stabiel en correct te zetten, laat staan om altijd rekening te houden met windvlagen. Toch is het absoluut noodzakelijk om ten alle tijde de risico’s correct in te schatten als het aankomt op werken in de buurt van hoogspanning!

De minimumafstand die niet-elektriciens volgens het AREI ten opzichte van niet-geïsoleerde kabels (bij hoogspanningslijnen) in acht moeten nemen, is 2,5 m (het zogenaamde genaakbaarheidsgabarit). Dat kan meer zijn als het gaat om hogere voltages.
De precieze formule voor het bepalen van de afstand is: afstand = 2,5 + 0,01 x (nominale spanning – 20) met een minimum van 2,5 m.
Meer over de risico’s van elektriciteit en werken aan elektriciteit vindt u in ons e-book.

Als de werfkraan een kabel raakt, kan dat leiden tot levensbedreigende situaties. Neem nu dit vreselijke ongeval dat plaatsvond in de provincie Luxemburg. De dakwerkers van een lokale aannemer stelden, wellicht door plaatsgebrek, hun kraan op nabij een luchtleiding. Bij een manoeuvre van de kraan kwam deze in aanraking of te dicht bij de hoogspanningskabel van 15 000 Volt. De twee betrokken dakwerkers werden getroffen door de vlamboog, met elektrocutie tot gevolg. Ze werden zwaargewond afgevoerd naar nabijgelegen ziekenhuizen.

Didier Gallez, onze verantwoordelijke voor veiligheidstrainingen bij de ENGIE Academy in Tihange, beschrijft wat er gebeurt indien iemand te dicht in de buurt komt van elektrisch materiaal op hoge spanning: ‘Wanneer een geleider te dichtbij of in aanraking komt met hoogspanning kunnen de gevolgen catastrofaal zijn, met ultraviolette, infrarode straling en een allesvernietigende vlam van 8 000 °C tot gevolg. Het is trouwens niet alleen met hoogspanningskabels dat er opgelet moet worden! Ook de aanraking van geïsoleerde luchtlijnen op laagspanning kan tot electrocutie met de dood tot gevolg leiden wanneer de kraan de isolatie beschadigd.’

Gaan lopen is niet altijd de juiste keuze

In Rumbeke gebeurde er een gelijkaardig voorval. Bij het terug inklappen van een bouwkraan kwam deze te dicht bij de nabijgelegen hoogspanningskabels van Elia. Gevolg: een vlamboog, een luide explosie en een ontlading van stof. De arbeiders van de betrokken bouwfirma liepen vlug weg uit de zone en kwamen er gelukkig met de schrik vanaf.

‘Weglopen of een schrikreactie is meestal de eerste natuurlijke reactie, maar niet altijd de veiligste’, zo stelt Gino Weemaes, verantwoordelijke veiligheidstrainingen bij de ENGIE Academy in Kallo. ‘Je moet altijd rekening houden met de stapspanning, die bijvoorbeeld ook optreedt bij een blikseminslag. Je kunt het vergelijken met een steen die je in het water gooit: er ontstaat dan een kring in het water die zich verspreidt en verder afzwakt. Zo gaat dat dus ook met stroom die vrijkomt. Het spanningsverschil tussen beide benen kan al groot genoeg zijn dat er een stroom gaat vloeien. Het spanningsverschil tussen beide benen noemt men de stapspanning. Deze spanning kan al dusdanig hoge waarden halen dat dit dodelijk kan zijn. De boodschap is dus om je voeten zo dicht mogelijk bij elkaar te houden.’ Binnen 15 m is er kans op stapspanning.

Verantwoordelijkheid van de werkgever bij ongevallen

Wanneer er ongevallen gebeuren met werknemers zal het parket een onderzoek instellen naar de oorzaken. Een van de zaken die standaard worden bekeken, is de mate waarin de arbeider gewaarschuwd was over risico’s en zijn veiligheidsuitrusting droeg. Het is dus belangrijk dat uw arbeiders tijdig en regelmatig een veiligheidstraining krijgen en u daar ook de nodige documenten van bijhoudt (test, bevoegdheidsverklaringen). Voor werken nabij of aan installaties onder spanning zegt het AREI dat de werkgever zijn personeel bevoegd moet verklaren met BA4 of BA5, wat we eerder uitlegden in het blogartikel over bekwaamheid.