De vijf grootste risico’s van elektriciteit binnen bedrijven
1. Elektrisering of elektrocutie
Als u fysiek rechtstreeks in contact komt met stroom, is er sprake van elektrisering of elektrocutie. Elektrocutie betekent dat de schok dodelijk is, bij elektrisering blijft het beperkt tot een niet-dodelijke schok. Dagelijks worden werknemers onverwacht geëlektriseerd, een effectieve elektrocutie blijft gelukkig een zeldzaamheid. Volgens de Stichting Brandwonden loopt jaarlijks 1,2% van de Belgische bevolking brandwonden op, waarvan 60 000 volwassenen.
Gevolgen van stroom die door het lichaam vloeit
Elektrisering en elektrocutie behoren steevast tot de top 6 van oorzaken van deze brandwonden.
Wetenschappelijke experimenten hebben aangetoond dat een stroomstoot van 30 milliampère of meer gedurende 1 seconde al dodelijk kan zijn (1). Het type machine speelt in dit verhaal geen enkele rol, het is de kracht van de stroomdoorgang door het lichaam die de impact van de elektrisering bepaalt. Daarnaast moet u ook rekening houden met de spanning.
In een droge omgeving is een elektrische schok al voelbaar vanaf 50 volt, evenveel als er op een telefoonlijn in rust staat.
2. Brandwonden
Doordat elk lichaam zout water bevat en bij een schok tussen twee spanningen – het toestel en de grond – terechtkomt, fungeert een slachtoffer even als stroomgeleider. Een persoon onder spanning creëert warmte, waardoor er zich interne brandwonden voordoen. Bij een schok vanaf 200 milliampère tot 1 ampère zijn brandwonden eerder regel dan uitzondering, om nog maar te zwijgen van andere mogelijke fysieke ongemakken, zoals hartfibrillaties, ademhalingsproblemen of, erger nog, een hartstilstand.
Werknemers die aan een elektrische installatie werken, kunnen zich verbranden door niet-geïsoleerd gereedschap te gebruiken en zo kortsluiting te veroorzaken. Bij een plotse kortsluiting ontstaat er een vlamboog met een hoge temperatuur, met minstens uitwendige brandwonden en vaak ook inwendige schade als gevolg. Welke schade zo’n vlamboog precies kan veroorzaken, ziet u in deze instructievideo.
We laten Paul aan het woord, wiens leven in 2005 ingrijpend veranderde door elektrisering. Lees zijn getuigenis over zijn elektrisch ongeval.
3. Schrikreactie
U werkt dagelijks met elektriciteit, vaak onbewust. Tot diezelfde elektriciteit plots wegvalt. Het ideale moment om nog snel achterstallig onderhoud uit te voeren aan een machine of om verlichting te vervangen? Niet altijd. Werknemers die niet op de hoogte zijn van het moment van de heropstart en aan een machine werken of ander onderhoudswerk uitvoeren, kunnen verongelukken – denk aan een val van een ladder – door een plotse schrikreactie als gevolg van elektrisering net na die heropstart. Een ongeluk zit in een klein hoekje, zo klein zelfs als eenvoudigweg een gloeilamp vervangen. Lees meer hierover in ons artikel over de 4 risico’s voor uw bedrijf bij de terugkeer van stroom na een elektriciteitsonderbreking en leer hoe u deze gevaren succesvol kunt counteren.
4. Brand
Wist u dat maar liefst 30% van alle bedrijfsbranden in ons land onstaat door een elektrisch defect? Zo goed als alle elektrische apparaten en machines wekken warmte op, waardoor mogelijk brand kan ontstaan. Naast de elektrische installaties mogen we zeker de elektrische bedrading (denk aan overbelasting door een te hoog vermogen of slecht geïsoleerde kabels) en mogelijk defecte contacten niet vergeten als oorzaak van brand. In bedrijven waar de temperatuur snel stijgt door de aard van de machines – denk bijvoorbeeld aan een bakkerij – is extra waakzaamheid geboden.
5. Explosie
In augustus 2015 ontplofte een elektriciteitscabine in Herentals door een kortsluiting op een middenspanningskabel. Een jaar eerder, in 2014, ontplofte een elektriciteitscabine in Eeklo door een foutieve koppeling. In januari 2013 ging in Beveren-Leie letterlijk het licht uit door een ontplofte elektriciteitscabine. Dit zijn slechts 3 voorbeelden van een explosie door elektrische energie, terwijl er zich natuurlijk veel meer gelijkaardige incidenten voordoen.
Een elektrische ontploffing kan ontstaan wanneer aan de volgende 3 voorwaarden voldaan is:
- er moet voldoende zuurstof aanwezig zijn (wat altijd het geval is),
- er moet brandstof zijn om de ontploffing te ‘voeden’ (stofdeeltjes, gasnevels of andere explosieve dampen),
- er moet een ontbrandingsbron actief zijn, bijvoorbeeld een actieve elektrische installatie.
Voeg deze drie elementen samen en de gevolgen zijn vaak niet te overzien. Neem dat ‘vaak’ maar letterlijk: volgens Nederlands onderzoek doet er zich gemiddeld 1 stofexplosie per week voor in silo’s, scheepsruimtes en fabrieken. Elektrische vonken (3%) en elektrostatische ontladingen (9%) vormen samen 12% van de mogelijke ontstekingsbronnen van stofexplosies (2). Regelmatig onderhoud en controles van de elektrische installaties lonen dus altijd de moeite om de kans op dergelijke stofexplosies te verkleinen.
Elektrische installaties houden risico’s in voor u en de werknemers in uw bedrijf. Veilig handelen met en rondom elektriciteit is daarom noodzakelijk. Passen u en uw werknemers de geldende veiligheidsvoorschriften consequent toe? Doe de test online.
•Bron: Electric Safety Information, 2007, Everett A. Lipman, University of California
•Bron: Adinex, 2011